Associated Press (AP) haber ajansı, isimsiz bir kaynak tarafından gönderilen belgelere dayandırarak, “Çin, kilit 6 günde pandemiye karşı halkı uyarmadı” başlıklı haber yayımladı.
Haberde, Çinli yetkililerin, 14 Ocak’ta “virüsün ciddi bir pandemi haline gelebileceği” uyarısı yapmasına rağmen Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in halkı uyarmak için 20 Ocak’a kadar beklediğine işaret edilerek, “Elimize geçen belgeler ve geriye dönük değerlendirmeler yapan uzmanların görüşlerine göre, Çin yönetiminin yaklaşık 1 haftalık sessizliği boyunca, 3 bin kişi enfekte olmuştu.” ifadesi kullanıldı.
AP’nin haberine göre aynı dönemde Çin Yeni Yılı kutlamaları nedeniyle seyahat eden ve toplu kutlamalara katılan on binlerce kişinin virüsün yayılmasında katkısı var.
Pekin yönetiminin kayıtlarına geçmemesine rağmen 5-17 Ocak tarihlerinde sadece Vuhan’da değil Çin genelinde yüzlerce kişinin hastalandığı da AP’ye gönderilen belgelerde görülüyor.
Uzmanlar, Çin yönetiminin, bazı doktorlara “dedikodu yaymak” suçlamasıyla verdiği cezaların ardından, Vuhan’daki doktorların durumu konuşmaktan çekinmiş olabileceğine işaret ederek, “Çin’in bilgi paylaşımı konusunda sert kontrolü, bürokratik engeller, emir-komuta zincirinde kötü haberleri yaymaya yönelik isteksizlik erken uyarıların yapılmasının önüne geçti.” ifadesini kullandı.
Tayland’ın uyarısıyla Çinli yetkililer harekete geçti
Ancak, 13 Ocak’ta Çin dışında ilk vakanın görüldüğü yer olan Tayland’ın salgın ihtimalini ciddiye alarak uyarılar yapması üzerine Çinli yetkililer harekete geçti.
Halka herhangi bir açıklama yapılmasa da Çin yönetimi vakaların bulunması için sağlık yetkililerine test ve gözlemleme talimatları verdi.
Çin Ulusal Sağlık Komisyonu Başkanı Ma Xiaowei’in 14 Ocak’ta sağlık yetkileri ile yaptığı telekonferansın notları da ele geçirildi.
Notlara göre, Ma telekonferansta, “Salgın durumu çok ciddi ve karmaşık, 2003’teki Sars salgınından bu yana en ciddi durumla karşı karşıyayız ve virüs halkı etkileyen bir sağlık olayına dönüşüyor.” uyarısı yaptı.
Ayrıca söz konusu notlarda, vakaların bazı alanlarda topluca görülmesinin virüsün insandan insana bulaşıyor olabileceği ihtimalini desteklediği ve yetkililerin muhtemel bir salgın için hazır olması gerektiği vurgulandı.
“Belki de 6 gün önce yapılan bir uyarı ile Vuhan sağlık sisteminin çökmesi engellenebilirdi”
Haberde, yapılan araştırmaların Çin halkının uyarılması ve sosyal mesafe, maske takılması, seyahat kısıtlamaları gibi adımların bir hafta daha erken atılması durumunda, vakaların üçte bir oranında daha az olabileceğini ortaya koyduğu anımsatıldı.
California Üniversitesi Epidemiyolojisti Zuo-Feng Zhang, AP’ye yaptığı açıklamada, “Bu büyük bir olay, Çin yönetimi 6 gün önce harekete geçseydi çok daha az hasta olurdu ve sağlık kuruluşları yetersiz kalmazdı. Belki de 6 gün önce yapılan bir uyarı ile Vuhan sağlık sisteminin çökmesi engellenebilirdi.” diye konuştu.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi Çin Ofisinin Kurucu Başkanı Ray Yip ise, “Çin doğruyu söylememiş olabilir ancak doğru olanı yapıp sağlık uzmanlarını uyarmış.” değerlendirmesinde bulundu.
Haberde ayrıca, Çin yönetiminin 20 Ocak’ta “ciddi bir sağlık tehlikesi” uyarısı yapmış olmasına rağmen, bazı ülkelerin önlem almak için ayak sürüdüğüne de işaret edildi.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Zhao Lijian ise, AP’nin haberine ilişkin bir soruya, “Çin’e yönelik şeffaf ve açık olmama suçlamaları adil değil.” yorumunu yaptı.
